Dit interview met Metal zangeres Katarina Lembach-Beylegaard is in 2022 verschenen in Vocazine, het verenigingsblad van de Nederlandse Vereniging van Zangpedagogen. ‘Growl like a Beast’ is de naam van de cursus die Katarina geeft.
This interview previously appeared in Vocazine, the magazine of the Dutch Association of Vocal Pedagogues in 2022.
Een interview met Katarina Lembach-Beylegaard, metal zangeres
door Patricia Smulders, VocaalAtelier
29 september 2022
Katarina woont in Oslo in Noorwegen. Via Zoom hebben Katarina en Patricia een boeiend gesprek gehad over metal en hoe Katarina gekomen is een metal zangeres en metal docent te worden.
Katarina noemt zichzelf een Metalhead. Wikipedia zegt daarover: Metalhead is een naam die vaak wordt gegeven aan een toegewijde liefhebber van metal-muziek. En toegewijd is een woord dat zeker voor Katarina van toepassing is.. Toegewijd over de muziekstijl, haar zingen en helemaal toegewijd in het doceren van Metal. Ze verrast me meteen. Ik spreek via Zoom met een hele mooie jonge vrouw en een sympathieke persoon die ronduit vertelt. Ze is één van de weinigen die zich als zangdocent heeft gespecialiseerd in het doceren van Metal muziek. En door haar zakelijk inzicht kan ze rondkomen van het lesgeven.
Maar één mythe neemt ze meteen bij me weg: het agressieve karakter van de muziek heeft met de muziekstijl te maken, niet met de persoon. En als ik op het laatst van het interview, heel behoedzaam, het woord ‘agressief’ laat vallen in een poging te omschrijven hoe de muziek op mij overkomt, wordt het ontvangen als een groot compliment: “Yes, we want it to sound agressive, this is a compliment” zegt ze lachend. “we want it to sound evil, brutal and vicious, like a beast”.
Zingen / Scream
Katarina gebruikt vaak het woord ‘scream’ als ze praat over haar Metal zingen en wat ze doceert.
In de vocale Metal muziek gaat het vaak om vijf Complete Vocal Technique (CVT) effecten zoals Cathrine Sadolin die heeft benoemd: grunt, growl, rattle, distortion en creak. Het zijn namen voor die effecten uit de CVT methode die voor het kenmerkende geluid van de metal zangers zorgen. De CVT methode kent veel meer effecten. Maar in relatie tot vocale Metal muziek en dit interview gaat het specifiek om deze vijf, het specialisme van Katarina.
Hoe ben je in contact gekomen met Metal?
Op de vraag hoe Katarina in contact is gekomen met Metal muziek is ze kort: Tijdens haar jeugd laat haar vader de muziek van Black Sabbath aan haar horen, en ze is onmiddellijk verkocht. Ze voelt meteen een grote aantrekkingskracht uitgaan van de schreeuwende gitaren, de ritmes en de sfeer van deze muziek. Katarina gaat meer van deze muziek luisteren raakt betoverd, vindt het geweldig en supervet en komt in een online rabbit hole terecht waardoor ze meer en meer ontdekt.
Ze vindt het “awsome, raw and kickass” en wil deze manier van zingen leren maar heeft geen idee hoe dat te doen. Het voelt op dat moment zover weg van normaal zingen en normaal stemgebruik. Er is geen informatie over dat zingen en er zijn ook geen zangcoaches te vinden. Ze ontdekt al snel dat imiteren meteen pijn doet in haar keel en bedenkt dat ze vast iets fout zal doen. Later ontdekt ze dat imiteren op zich een goede manier van aanleren is, maar imiteren van een eind-effect van mensen die dat al jaren getraind hebben werkt alleen als je alle tussenstappen weet. Je mist de basis techniek om het gezond te doen.
CVT techniek
Het echte trainen van de Metal technieken gaat ze jaren later doen bij het Complete Vocal Institute (CVI). Op het moment dat Katarina leest over de CVT methode valt haar oog meteen op de woorden grunt en growl en ze denkt: “Yes, finaly!” Op het CVI leert ze alle stijlen en alle technieken en studeert hard op grunt, growl, rattle distortion en creak omdat daar haar hart ligt. Maar, benadrukt ze, ik kan ook zonder effecten zingen, en ook klassiek zingen. Voordat ik naar het CVI ging heb ik klassiek zangles gehad. Ze vertelt dat in Metal muziek veel fusion gaande is, je hoort de Metal effecten afgewisseld met opera, klassiek, pop, folk, R&B en jazz.
Ze legt uit dat de vijf Metal effecten als het ware de versiering op een taart zijn. De zangstem zonder effecten is de taart, de basis; de effecten zijn “sprinkles” die worden toegevoegd. Deze 5 effecten worden ook in andere stijlen gebruikt, vertelt Katarina, maar in Metal is het devies wat betreft die 5: “Give me all, give me a lot, and make them loud and noisy”.
De eerste stappen die Katarina maakt in het leerproces tijdens de CVT opleiding is het vinden van de juiste setting van (hoge) tong en (hoge) larynx. Bij het vinden van die juiste setting gaat het om een licht stemgeluid (niet luid) met heel veel twang op de hoge larynx. De combinatie van deze 3 is een belangrijke basis om distortion te vinden. Katarina demonstreert dit en ik hoor een extreem scherp geluid op een |è|. Wat het haar in dit leerproces zo moeilijk maakte was dat ze door al haar (klassieke) zanglessen gewend was met een donker geluid en een laag strottenhoofd te zingen.
Grunten
Om grunt te vinden gaat ze iets anders ter werk. Katarina legt uit dat het de bedoeling is alles in het strottenhoofd te laten schudden . De stembanden zelf worden ontzien, omdat de structuren (arytenoïden, aryepiglottic folds, epiglottis en de basis van de stemweg) die verantwoordelijk zijn voor het hoorbare effect, de grunt, worden aangesproken. Vooral de aryepiglottic folds. De basis waarop zij het haar leerlingen leert is door te zuchten en tegelijk een grom geluid te maken. Ze doet het voor. Het geluid doet me meteen denken aan mijn dochter die luidkeels zuchtte als ze haar moeder maar stom vond. Het ging mij makkelijk af het te imiteren…
Wat de effecten betreft is Katarina duidelijk: “you need to have a rocksolid technique” en het vergt heel veel oefening. Dat is waar Katarina als docent haar leerlingen mee helpt. De start bij eender welk effect ligt bij “the basic sound”, het geluid dat we in het dagelijks leven regelmatig maken. Voorbeeld daarvan zijn, de puber die alles maar stom vindt, of als we ergens genoeg van hebben. Maar ook het imiteren van bijvoorbeeld een grote woeste hond. Daarna wordt stap voor stap gewerkt aan het toevoegen van lucht en volume.
Het Metal lied
Omdat ik ‘Complete Zangtechniek’ van Catherine Sadolin in huis heb, vraag ik niet zozeer door naar de vocaal technische aspecten van de effecten zoals CVT ze doceert. Dat is namelijk ook na te lezen. Ik ben dus meer geïnteresseerd in het verhaal van een Metal zangeres en een unieke Metal docent. Ik vertel haar dat het met mijn (klassieke) oren moeilijk is melodie en tekst te herkennen bij een metal zanger. Het antwoord lag voor de hand: er is gecomponeerd lied. Met tekst, een verhaal en er is ook melodie, toonhoogte en dynamiek. Katarina maakt ook haar eigen muziek op teksten en met melodie. In mijn oren klinkt het alsof de metal zangers maar wat doen, misschien improviseren. Maar de liedjes hebben een ingestudeerde melodie en tekst net zoals bij een gewoon liedje, vertelt Katarina: ”it is all been practiced, for ages!”.
Hoe maak je dan die melodie bij een grunt?
Katarina legt uit dat de melodie voornamelijk ontstaat door het contrast op te zoeken in de positie van larynx met als doel donkere klanken af te wisselen met scherpe klanken; door het versterken van de donkere en lichte klinkers en door de metal effecten af te wisselen. Als je de effecten goed beheerst kan je ook toonhoogte maken met de stembanden, vertelt Katarina. Het zijn de liedteksten waarop de technieken (larynx positie, klinkers en afwisseling van de 5 metal effecten) worden toegepast. Tekst en geluid hebben dus een nauwe relatie voor het melodie verloop in metal muziek.
Omdat een regelmatige trilling (frequentie) bij een grunt van een toon bij de Metal effecten verstoord wordt is het aan het begin lastig een melodie te horen, maar naarmate je gewend bent ernaar te luisteren hoor je meer en meer details zoals melodie, vertelt Katarina. Ondanks dat de ambitus van de Metal melodie kleiner is dan bij vooral klassieke zang werken bepaalde effecten heel goed bij hoge of lagere toonhoogtes. Zo worden grunt en growl gebruikt voor de lage tonen en rattle en distortion lenen zich voor middenhoog en hoog en creak voor de super hoge tonen.
De docent van ‘Growl like a Beast’
We praten een lange tijd over het lesgeven. Katarina heeft enkele ondernemers cursussen gevolgd en met hulp van een ondernemers coach een heel eigen lespakket, een huisstijl en een manier ontwikkeld haar Metal lessen aan de man te brengen.
Ze geeft live lessen in Olso waar ze een lesruimte huurt; ze geeft online lessen vanuit huis en heeft een lespakket samengesteld met de naam: “Growl like a Beast”. Dit bestaat uit video lessen (een paar per week) gedurende 8 weken. Iedere week is er een groep-zoomles van 1,5 uur.
Grunt en growl staan als effecten centraal en er is een distortion bonus op het einde. In de groep-zoomles krijgen de cursisten individueel aandacht, kunnen vragen stellen, effecten oefenen en van elkaar leren. De video-lessen bouwen stap voor stap de effecten op.
De eerste les gaat over veiligheid. Een interessant gegeven omdat stemhygiëne iets is dat in andere vocale stijlen tussendoor aan de orde komt. Bij Katarina is dat het voorname onderwerp in video-les 1, met daarin 3 vuistregels:
- Stop als je keelpijn krijgt
- Oefen niet langer dan 5 minuten, een paar keer per dag, maar alleen als het in de keel goed voelt
- Oefen niet als je keelpijn hebt, ziek of hees bent.
De tweede en volgende stap is het vinden van de basis, zoals de zucht die ik hierboven beschreef. Uitgangspunt is steeds een gezond stemgeluid zonder effect. De volgende stappen bestaan uit het trainen zodat je het basis geluid op een gezonde manier kan doen. Pas als het gezond kan passeert klinker voor klinker. De leerlingen leren over ademgebruik, twang en welke liedjes toegankelijk zijn om te oefenen. Als dat alles op een gezonde manier kan, kiezen ze een liedje en wordt er gewerkt aan lettergrepen en woorden zodat het geheel op een gezonde manier gezongen (ge-grunt) kan worden.
Growl like a Beast, de cursus
Over de inhoud van de cursus “Growl like a Beast” zegt Katarina zelf: “ Growl like a Beast focuses mostly on the effects grunt and growl (in CVT-terms). In addition there’s the distortion bonus at the end for those interested. Rattle usually comes up, as people tend to stumble upon it, and then I explain what it is. Some also mix it with their grunt as they go higher in pitch.
We also tend to touch upon creaking either in the Group Screams or in the 1-1 early bird bonus sessions, because people sometimes ask about it.
So we touch on all the noisy effects, but the course itself is focused on grunt and growl, and then there’s the distortion bonus at the end.
Het lespakket ‘Growl like a Beast‘
Het hele lespakket is te doen in 8 tot 10 weken. Belangrijk, vertelt Katarina, want dat is namelijk te overzien voor zangers die naast deze lessen ook studie en/of werk hebben. De leerlingen komen overal vandaan: uit Duitsland, VS, Canada, UK, Nederland en natuurlijk Finland, Zweden, Noorwegen en Denemarken. Een paar keer per jaar start ze deze cursus met een groep van rond de 15 leerlingen. Ze promoot deze cursus door op Facebook gratis toegankelijke instructie video’s te plaatsen. Op de reacties die volgen attendeert ze de lezers op de online cursus. Zo weet Katarina iedere keer een groep leerlingen samen te stellen die tegelijk starten.
De cursisten komen ook samen in een besloten Facebookgroep waar zij vragen, opmerkingen en video’s van zichzelf kunnen plaatsen. Dit is een belangrijk onderdeel van het lespakket, want in die Facebookgroep wordt ook les gegeven. Katarina beoordeelt de video’s, plaatst voorbeeldvideo’s en schrijft tips en adviezen. En de cursisten kunnen ook op elkaar reageren. Zo ontstaat er een soort klaslokaal. Na twee maanden en het afronden van de cursus komen de leerlingen in een besloten alumnigroep waar ze andere ex-cursisten kunnen ontmoeten. Allemaal Metalheads. Zo ontstaat er een levende community en contacten over en weer.
Moet je al kunnen zingen?
Onder de beginnende leerlingen zijn leerlingen die de effecten zelf al hebben geprobeerd. Sommigen hebben totaal geen zangervaring en dan is het leren van de effecten een langer proces. Zangles hebben gehad is absoluut een pré, deze leerlingen krijgen het sneller onder de knie. Typische valkuil voor een beginnende Metalhead is het imiteren van bekende artiesten terwijl de basistechniek mist. Ook mist dan het leerproces; een effect stap voor stap op te bouwen tot een gezonde vocale techniek.
Een tweede valkuil zijn enkele mythes. Zoals dat een metal scream altijd pijn doet en altijd met stemschade gepaard gaat. “If you are a metalhead, you love this music, you are crazy about it and it is the only thing you want. You say: “If I have to sacrifice my voice, so be it!”. Dit is heel erg verdrietig, licht Katarina toe. Als je niet weet dat het ook met gezond stemgebruik mogelijk is, hoe ontwikkel je dat dan? “If you don’t know that a healthy scream exists, how are you going to develop it?!” Een andere mythe is dat alleen hele speciale mensen dit kunnen: “You don’t have to have special vocal cords who are blessed bij Satan”, grapt Katarina: “Everyone can learn to do it in a healthy way”.
Nee, geen drugs, gewoon oefenen!
In de Jeugdherberg in Kopenhagen waar Katarina slaapt tijdens haar studie tot CVT docent legt Katarina aan haar kamergenoten (die vast als toerist daar zijn) uit wat voor opleiding ze doet. Een van de kamergenoten zegt: “Oh, ik dacht altijd dat die lui aan de drugs zaten”. Als het zo gemakkelijk was, grapt Katarina, zouden veel meer mensen Metal zingen.
Het is echt een gevorderde stemtechniek. De basistechnieken zijn voor velen eenvoudig te vinden, maar om de effecten gezond en ook langdurig te gebruiken heeft men heel veel studie uren nodig. Er zijn zeker metalbands waar alleen zonder effecten wordt gezongen, maar veel metalbands willen een zanger die met effecten kan zingen. Die zangers zijn altijd geoefende zangers, vertelt Katarina, je houdt het anders niet vol. Niet tijdens concert, maar zeker niet gedurende de urenlange repetities.
In de cursus ‘Growl like a beast’ ziet Katarina dat sommige leerlingen na die 8 tot 10 weken 1 lied aan één stuk kunnen grunten op een gezonde manier. Er zijn ook leerlingen die daar 1 of 2 jaar voor nodig hebben. Dat hangt helemaal af van de beginsituatie, hoe goed hun basis zangtechniek is, of ze onderwijl ziek of hees worden en of er met te veel fysieke spanning in de hals en het keelgebied wordt geoefend. In 8 tot 10 weken een Metal techniek je eigen maken is “crazy short” zegt Katarina, maar sommigen bewijzen dat het kan.
Een tijdje praten Katarina en ik over het meester worden van een zangtechniek in het algemeen. Op een of andere manier doemt bij mij steeds het vergelijk op met klassieke muziek, gek genoeg. Ook klassiek zingen is een gevorderde zangtechniek. Het kost tijd, veel studie en goede begeleiding.
Wil jij ook ‘Growl like a Beast’ kunnen?
Op Youtube staat een filmpje waar leerlingen van de cursus ‘Growl like a Beast’ uit 2021 Katarina op een ludieke manier bedanken. Daar passeren de effecten uit de cursus op teksten als: “…follow the safety rules…”en: “…become a beast…”
Katarina geeft online lessen aan mensen over heel de wereld. Je kan haar bereiken via haar website en via haar socialmedia kanalen. Een keer per jaar organiseert ze de online cursus. Het VocaalAtelier doceert geen Metal en geen CVT, maar wil je screamen en grunten: neem les!
Wil je gewoon zangles, dan ben je vanzelfsprekend bij het VocaalAtelier aan een goed en vertrouwd adres.